مراقبت تب برفکی - آبله گوسفند وبز

به نام خدا 

فصل دوم

بررسی ، مبارزه و مراقبت بیمار یهای دامی

الف ‐ بررسی ، مبارزه و مراقبت بیماری های ویروسی دام

تب برفکی:

در راستای تداوم برنامه واکسیناسیون همزمان و سراسری تب بیماری در جمعیت دامی کشور، همزمانی مایه کوبی درجمعیت دامی مورد نظر در سال 1389 نیز تداوم خواهد نمود. در سال 1388 ، علی رغم اجرای 3 فاز در طی ماه های اردیبهشت، شهریور و دی ماه در جمعیت دامی حساس کشور که فاز زمستانه آن در جمعیت گوسفند و بز نیز اجرا گردید،افزایش قابل توجه کانونهای بیماری و افزایش ضایعات و خسارات اقتصادی فراوان به صنعت دامداری کشور مشاهده گردید . ازجمله عوامل افزایش کانونهای بیماری در کنار تردد بی رویه دام و ورود دامهای حساس و واکسینه نشده آلوده و یا غیر آلوده به میتوان به عملکرد نامناسب برخی از ، A و تغییرات جزئی در سویه O واحدهای دامداری و پرواربندی و تغییرات در تحت سویه اکیپهای عملیاتی در واحدهای دامداری و پوشش ناهمگون واکسن در آنها اشاره نمود .

بررسی و مراقبت :

در سال 1388 شبکه ملی مراقبت فعال بیماری تب برفکی با پوشش 4 درصد واحدهای اپیدمیولوژیک در هر ماه در سطح به اجرا گذاشته شده است . بر اساس نتایج حاصله از این شبکه نقش واحد (GIS) کشور از طریق سامانه اطلاعات جغرافیایی های اپیدمیولوژیک روستائی در رخداد بیماری بیش از هر واحد دیگر اپیدمیولوژیک می باشند. شبکه ملی مراقبت فعال تب برفکی در سال 1389 نیز استمرار خواهد یافت و اهم فعالیت های آن بر محورهای ذیل استوار خواهد بود :

1. بازدید از تمامی کانون های مشکوک به بیماری و برداشت و ارسال بموقع نمونه های مرضی مناسب از دام های آلوده در شرایط مناسب .

2. مراقبت و نظارت بر میادین دام و مناطق پرتراکم نگهداری و پرورش دام و گزارش بموقع بیماری بویژه در این مناطق .

3. بازرسی و مراقبت بیماری در واحدهای اپیدمیو لوژیک واقع در اطراف کانون های بروز بیماری به فاصله شعاعی حداقل 10کیلومتر و در حداقل زمان ممکن .

4. اخذ نمونه ها ی سرمی به منظور ارزیابی سطح ایمنی ناشی از مایه کوبی در واحدهای تحت پوشش مایه کوبی در فواصل زمانی مناسب ( قبل از اجرای هر فاز و یا 21 روز بعد از اجرای مایه کوبی ) در شرایط مناسب با درج کدهای خاص و ارسال به بخش دریافت نمونه های سازمان دامپزشکی کشور .

5. کلیه دام های حساس به این بیماری ، در سنین و نژادهای مختلف که ترکیبی از علائم زیررا دارند مشکوک به تب برفکی تلقی می شوند :

- وجود تاول و زخم در دهان ( لثه ، زبان و کام )- وجود تاول و یا زخم متعاقب تاول روی پستان یا سرپستانک ها- وجود تاول و زخم بین سم ها و تاج سم- وجود ضایعات قلب ببری ، در کالبد گشایی در بره ها و بزغاله ها و گوساله هاگزارشات مربوط به این بیماری ، درمانگاهی بوده و با توجه به اینکه از هر کانون بیماری باید نمونه اخذ و مورد آزمایش قرار گیرد ، وضعیت بیماری با مقایسه نتایج آزمایشگاهی و گزارشات فیلدی مورد تجزیه و تحلیل قرار خواهد گرفت .

پیشگیری و کنترل :

-1 اعمال اقدامات بهداشتی - قرنطینه ای به منظور جلوگیری از ورود ویروس تب برفکی بخصوص تیپ های جدید وغیربومی در کلیه واحدهای اپیدمیولوژیک و نظارت کامل بر اجرای دقیق آن ها در واحدها . سامان دهی تردد دام و ایجاد88/41/01

١٣

انضباط بهداشتی در جابجائی دام با کد گذاری کامیون های حامل و اطمینان از سلامت دام و اعمال اقدامات پیشگیری وکنترلی و مشخص کردن مقصد حمل دام با هماهنگی اداره کل دامپزشکی مقصد .

-2 واکسیناسیون و ایجاد پوشش ایمنی در دام های حساس و هدف با استفاده از واکسن های کشته حاوی سوی ه های مناسب ( تولید داخل و وارداتی ) طبق دستورالعمل های سازمان دامپزشکی کشور به منظور برقراری ایمنی مناسب و یکنواخت در دام های حساس به شرح ذیل :

الف – در فازهای مایه کوبی تحت پوشش قراردادن جمعیت گاو ، گوساله و گاومیش استان در واحدهای اپیدمیولوژیک پرتراکم و پرخطر و کانون های بیماری و واحدهای تحت پوشش فازهای قبلی همراه با اجرای مای هکوبی راپل در گوساله ها .

یاداوری : تاکید می شود که مایه کوبی صرفاً در فازهای اعلام شده انجام میگیرد ( لازم به ذکر است که برنامه ریزی در راستای دو مرحله ا ی کردن فازها ی عملیاتی در سطح کشور در دستور کار قرار داشته و بر ا ین اساس استانها ی کشور در سال 1389 در دو مقطع شش ماهه و چهار ماهه تق سیم بندی شده که در هنگام ارسال دستورالعمل فاز مربوطه استانها ی هدف مشخص واعلام خواهند شد).

ب – مایه کوبی جمعیت گوسفند و بز روستائی و عشایری یکبار در سال در اوایل فصل پاییز حداکثر ظرف مدت 45 روز .

ج – مایه کوبی جمعیت دامی حساس واقع در اطراف کانون های بیماری در شعاع مناسب ( حداقل 3 کیلومتر ) ادارات کل دامپزشکی استان ها ملزم به برنامه ریزی جهت مایه کوبی سریع تمامی واحدهای اپیدمیولوژیک واقع در شعاع اشاره شده می باشند .

-3 برگزاری دوره های آموزش ی و ترویج ی با استفاده از کلیه امکانات در سطوح مختلف : آموزش دامداران و دامپروران و کلیه دست اندرکاران خرید و فروش دام و ... ، نوآموزی و باز آموزی پرسنل دامپزشکی ( اکیپ های مایه کوبی ) و دامپزشکان بخش های دولتی و غیر دولت ی به منظور آشنایی با برنامه سازمان در امور بررسی ، مراقبت و مبارزه ، دستورالعمل ها ، روش های اطلاع رسانی ، برداشت و ارسال نمونه ، رعایت زنجیره سرد و همکاری در انجام برنامه های واکسیناسیون دام .

-4 نظارت بر عملیات واکسیناسیون توسط بخش های دولتی و غیر دولتی با رعایت نکات بهداشتی - قرنطینه ای در کلیه مراحل کار ( برنامه ریزی دقیق و کامل در مصرف درست و به موقع واک سن های دریافتی در فاز و رعایت بخشنامه ها و دستورالعمل های مربوطه )

.آبله گوسفند و بز

 با توجه به اینکه کشور ما در منطقه ای واقع شده است که تردد و جابجائی بی رویه دام آن هم به شکل کنترل نشده وجود داشته و روند تردد و جابجائی دام ها وضعیت قابل پیش بینی شده ای ندارد ، لذا همواره بر واکسیناسیون به عنوان یکی ازمعتبرترین و در دسترس ترین ابزار کنترلی بیماری تکیه شده است . ( مایه کوبی بالای 80 درصد جمعیت دامی حساس کشور) . با این حال با توجه به تعداد کانون های بیماری و هزینه صرف شده در راستای مایه کوبی دام ها در استان های کشور و همچنین نظر به کاهش نیروهای انسانی مایه کوب دولتی لازم است در برنامه سال 1389 و متعاقب آن در سنوات بعدی برنامه توسعه پنجم ، تغییرات اساسی در استراتژی مبارزه ب ا آبله در کشور داده شده است که این تغییرات در کمیته علمی – فنی بیماری مطرح و مورد تائید قرار گرفته است . اگر چه در سال اول اجرا ی برنامه یعنی در سال 1388 توف ی ق کامل ی در راستا ی برنامه م ایه کو بی همزمان و سراسر ی حاصل نشد و ا ین موضوع با انتقاد و موضع گ یری برخ ی از استانها مواجه گر ید، با اینحال روند کاهش ی کانونه ای بیماری در سال مذکور و همچنین امکان مد یریت بهتر واکسن موجب گرد ید برنامه ما یه کو بی همزمان با لحاظ نمودن د یگاه ه ای مسئو لین مبارزه با ب یماریهای دام ی استانها در دو مقطع بهاره ( 15 فرورد ین لغ ایت 15 خرداد همزمان با واکسیناسیون شاربن ) و مقطع پاییزه ( 14 مهر لغایت 15 آذر ) در سراسر کشور به اجرا گذاشته خواهد شد.

لذا با توجه به موارد ذکر شده رئوس برنامه کنترل و ریشه کنی بیماری آبله در سال 1389 در دو بخش بررسی و مراقبت وهمچنین مبارزه به شرح ذیل ارائه میگردد :

بررسی و مراقبت:

88/41/01

١٤

به صورت روزانه GIS ١- در کلیه موارد وقوع بیماری آبله در کانون های بیماری ، فرم گزارش بیماری از طریق سیستم به سازمان ارسال گردد . بررسی فرم های تکمیل شده در سال 1388 موید این مسئله است که در برخی از استان ها وشهرستان ها دقت کافی در تکمیل فرم های گزارش وقوع بیماری بعمل نیامده و در تکمیل دقیق مشخصات گله ی آلوده ،تفکیک گروه های سنی دا مهای درگیر ، وجود یا عدم وجود سابقه واکسیناسیون دقت لازم بعمل نیامده است .

٢- کلیه گوسفندان و بزانی که دارای یک یا کلیه نشانه ه ای زیر باشند مشکوک به بیماری آبله تلقی می شوند که بایستی تحت بررسی و برداشت نمون ه مرضی قرار گیرند:

- وجود تاول در روی پستان و نقاط کم موی بدن  - وجود ندول های قرمز رنگ روی سطح بدن و سر و اطراف پوزه - وجود ندول های زیر پوستی ( با لمس قابل تشخیص می باشند ) در سرتاسر بدن - وجود سقط جنین شدید و تلفات در بره ها و بزغاله ها - ضایعات ریوی و احشائی (عمدتا ریوی ) بشکل ندول های سیاه رنگ در کالبدگشائی کنترل و ریشه کنی :

برنامه مایه کوبی در سال 89 به شرح زیر خواهد بود :

1. برنامه مایه وبی همزمان با لحاظ نمودن دیدگاه های مسئولین مبارزه با بیماریهای دامی استانها در دو مقطع بهاره ( 15

فروردین لغایت 15 خرداد همزمان با واکسیناسیون شاربن ) و مقطع پاییزه ( 14 مهر لغایت 15 آذر ) در سراسر کشور به اجراگذاشته خواهد شد.

2. مایه کوبی کامل گوسفند و بز واجد شرایط در واحدهای اپیدمیولوژیک و نواحی اطراف کانون های بیماری (دام های واقع در چراگاههای مشترک ) بویژه در مناطقی که بیماری برای اولین بار مشاهده م یشود در الویت قرار گیرد .

3. ارسال دقیق و کامل گزارشات بیماری و واکسیناسیون از طریق سیستم اطلاعات جغرافیائی انجام شود